Sti
Stichting tot behoud, beheer en exploitatie van de Knoptorenkerk te Sint-Oedenrode,
hierna genoemd: Stichting Knoptoren
Jaarverslag 2022
Doel van de Stichting Knoptoren is instandhouding, beheer en exploitatie van het rijksmonument Knoptorenkerk. Stichting Knoptoren is sinds 2009 eigenaar van de Knoptorenkerk.
De aan de Knoptorenkerk verbonden Knoptoren is ook een rijksmonument, in eigendom van Gemeente Meierijstad, maar Stichting Knoptoren maakt in samenwerking met de gemeente gebruik van de torenruimte.
De inkomsten van de Stichting bestaan uit de opbrengsten uit verhuur, subsidies, bijdragen van de Vrienden van de Knoptoren en middelen die worden verworven door het organiseren van kleinschalige evenementen.
De uitgaven betreffen het onderhoud van het gebouw en verder alles wat voor de instandhouding noodzakelijk is. Zowel bestuurders als beheerder werken pro deo.
Nadat de samenleving begin 2022 de beperkingen achter zich liet die vanwege de coronapandemie opgelegd waren, zijn we met nieuwe zorgen geconfronteerd. Het coronavirus verdween in 2022 niet, maar werd toch wat meer op de achtergrond gedrongen. Nieuwe problemen dienden zich echter aan. De oorlog in Oekraïne hield vanaf eind februari 2022 de wereld in de ban. Als gevolg van de oorlog is ook de energiecrisis ontstaan, die voor veel mensen grote problemen oplevert. Ook Stichting Knoptoren voelt deze crisis. De consequenties voor de begroting en de exploitatie van de Knoptoren zijn groot. Mede hierdoor zijn we ons gaan beraden over maatregelen die de energiekosten beheersbaar houden. Enkele maatregelen zullen in 2023 worden uitgevoerd.
In 2022 zijn de beperkingen voor de horeca opgeheven. Boekingen, activiteiten en fysieke bijeenkomsten zijn weer mogelijk. De agenda is weer gevuld. We kunnen 2022 dan ook weer afsluiten met een bijeenkomst voor alle mensen die bij de Knoptoren betrokken zijn.
In 2021 heeft de Protestantse Gemeente te Sint-Oedenrode, Son en Breugel te kennen gegeven zich terug te trekken als structureel gebruiker van Knoptoren. Naast de gevolgen voor de exploitatie, betekende dit ook een breuk met de Knoptoren als ontmoetingsplaats voor de Protestantse Gemeente gedurende ruim tweehonderd jaar. Door de terugtrekking van de Protestantse Gemeente als participant binnen onze stichting en nieuwe regelgeving met betrekking tot ANBI en WTBR was een wijziging van de statuten noodzakelijk. De statutenwijziging is in 2022 afgerond.
Op grond van wetswijziging zijn alle bestuursleden opgenomen in het UBO-register.
We maken ons nog steeds zorgen over ontwikkelingen rondom de naastgelegen boerderij. Een projectontwikkelaar heeft bouwplannen ontwikkeld in de directe omgeving van de Knoptoren. Samen met een groep betrokken instanties en personen volgen we kritisch de ontwikkelingen in dit kwetsbare gebied. Tevens zijn we betrokken bij het verbeteren van de kwaliteit van het buitengebied ’t Laar.
De activiteiten van Stichting Knoptoren staan in dienst van:
- Instandhouding
- Beheer
- Exploitatie
Instandhouding
Op basis van de inspectie door Monumentenwacht in 2021 is overleg gevoerd met verschillende partijen om in de nabije toekomst de nodige werkzaamheden te verrichten.
In 2021 is voor het groot onderhoud een zogenaamde SIM-regeling subsidie toegekend voor de periode 2022-2027. In deze periode zal de aandacht vooral gericht zijn op het herstel en de conservering van de muren van het kerkgebouw en van de kerkhofmuren. De rijkssubsidie dekt hiervan een deel van de kosten. De rest betaalt de stichting uit zorgvuldig opgebouwde reserves. Er is opdracht gegeven voor het uitvoeren van het instandhoudingsplan 2022-2027.
Beheer
Beheer en exploitatie van de Knoptoren waren tot 2022 in één hand, kortweg beheerder genoemd. Er bestaat veel waardering voor de inzet en de uitvoering van werkzaamheden van de beheerder. De beheerder heeft echter te kennen gegeven te stoppen met de werkzaamheden per 31 december 2022. Voor de continuering van het beheer is gezocht naar een nieuwe beheerder vanaf 1 januari 2023. Dit proces heeft geleid tot een nieuwe commercieel uitbater / exploitant en een nieuwe beheerder die tevens in dienst is van de commercieel uitbater. In het komende jaar zullen zowel het bestuur als de nieuwe exploitant en beheerder samen optrekken in een zoektocht naar een goede afstemming van verantwoordelijkheden en werkzaamheden.
Opslag van materialen blijft een punt van aandacht. Binnen de Knoptoren en de Knoptorenkerk is hier geen ruimte voor. Op dit moment zijn materialen opgeslagen in een container op het perceel van de buren, maar dit is op termijn niet meer mogelijk. Er wordt in overleg met de gemeente gezocht naar een alternatief. De herverdeling van gemeentelijk vastgoed biedt op termijn mogelijk kansen om dit probleem definitief op te lossen.
Regelmatig is een klus- en groenploeg actief.
Exploitatie
De inkomsten van de Stichting Knoptoren zijn in 2022 afkomstig uit de exploitatie en bestaan verder uit bijdragen van Vrienden. Voor 2022 zijn verschillende financiële scenario’s ontwikkeld. Hierbij hebben we de gevolgen van externe factoren, zoals de energiecrisis en richtlijnen vanuit de overheid en financiële ondersteuning, zoveel mogelijk in kaart gebracht. De extreem gestegen energielasten hebben grote gevolgen voor de exploitatie. We hebben dan ook moeten besluiten om een tijdelijke energietoeslag in te voeren op onze tarieven voor 2023. Ondanks de moeilijke omstandigheden hebben we 2022 af kunnen sluiten met een beperkt positief resultaat.
Het beleidsplan 2018-2023 is in 2019 vastgesteld.
Het opzetten van een bedrijfsplan en marketingplan is in ontwikkeling en zal in de loop van 2023 in samenspraak met de nieuwe beheerder verder worden vormgegeven. Ook zal in dat proces aan de productontwikkeling aandacht worden besteed. Zo is in 2022 mogelijk gemaakt om activiteiten en vieringen te delen door middel van een streamingsdienst.
Voor de jaren tot 2026 is een overzicht gemaakt van verwachte ontwikkelingen in de exploitatie in een meerjarenplan. Voor instandhouding van het gebouw op langere termijn dienen de inkomsten uit de exploitatie vergroot te worden en daarnaast moet inspanning plaatsvinden bij het verwerven van subsidies en sponsorgelden en het werven van nog meer Vrienden.
Veranderende omstandigheden maken het noodzakelijk om nog gerichter te kijken naar de financiële situatie op langere termijn. Een werkgroep heeft mogelijkheden, kansen en risico's in beeld gebracht.
Knoptoren als kunstproject
In samenwerking met de Kunststichting is in de torenopgang en in de torenruimtes een kunstproject gerealiseerd, als deelproject van het project ‘1000-jarig woud’. Er is ook een kunstwerk ontwikkeld dat gebruikt kan worden bij activiteiten in de kerkzaal.
Het project is in fases uitgevoerd door kunstenaar Geert Mul. Dit project is in 2022 afgerond. Met Gemeente Meierijstad zijn we in overleg over de formele overdracht van het kunstwerk aan Stichting Knoptoren. Er wordt nog gewerkt aan afstemming van onderhoud en gebruik van het kunstwerk.
De realisering van dit kunstproject heeft consequenties voor activiteiten en openstelling. Een werkgroep heeft zich hierin verdiept. Er is een protocol ontwikkeld die het beklimmen van de toren en de bezichtiging van de kunstwerken in goede banen moet leiden.
Veiligheidsmaatregelen zijn uitgevoerd om toekomstige bezoekers een veilige omgeving te bieden.
Publiciteit
Het is voor de Stichting Knoptoren van groot belang dat de inwoners van Sint-Oedenrode en omgeving zich realiseren dat de Knoptoren ‘van hen is’. Verschillende keren is de Knoptoren in de publiciteit geweest in verband met diverse activiteiten: artikelen in de plaatselijke en regionale pers of via Omroep Meierij. De Knoptoren is opengesteld op de Open Monumentendagen. Op die dagen waren de nieuwe kunstwerken te bezichtigen.
Communicatieactiviteiten
De werkgroep activiteiten heeft in 2022 twee Vriendenbrieven verzorgd.
Regelmatig worden berichten op Facebook geplaatst.
De groep ‘Vrienden van de Knoptoren’ telt eind december 46 vrienden die met hun bijdragen de Stichting in staat stelt aanvullende investeringen te doen.
Met de Vrienden en de vrijwilligers wordt regelmatig contact onderhouden. In januari 2022 bleek het nog niet mogelijk een nieuwjaarsbijeenkomst te organiseren, maar in januari 2023 komen we weer met alle betrokkenen bij elkaar.
Afsluitend
2022 is weer een jaar geworden met veel onzekerheden en heeft ons laten zien dat situaties snel kunnen veranderen. Ook in 2023 zullen we rekening moeten blijven houden met verschillende scenario’s om beheer en exploitatie van de Knoptoren vorm te geven. Samen met alle betrokkenen willen we hier onze schouders onder zetten.
20230102 Ger van der Rijt